สมบัติล้ำค่าที่สูญหายไปในอดีต มักจะอยู่ในเรื่องเล่าหรือนิทานพื้นบ้าน แต่ไม่ใช่ทุกคนที่จะตระหนักถึงคุณค่าของมัน หลายปีก่อนชาวบ้านคนหนึ่งในจีนบังเอิญพบสิ่งล้ำค่า ซึ่งตอนแรกเขาคิดว่าเป็นเพียงเศษเหล็กเท่านั้น
ย้อนกลับไปเมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ.2514 ที่หมู่บ้านในมองโกเลีย ชาวบ้านแซ่เจือง เข้าไปในป่าหลังโรงงานผลิต ถุงมือพลาสติก ถุงมือทำอาหาร และบังเอิญพบปากถ้ำที่เต็มไปด้วยก้อนหินจำนวนมาก ด้วยความอยากรู้อยากเห็นเขาจึงตัดสินใจเข้าไปในถ้ำ และได้พบวัตถุที่ดูเหมือนเศษโลหะรูปร่างเหมือนตัว C ไม่มีอะไรพิเศษ เขาไม่ได้คิดอะไรมาก คิดเพียงว่าจะนำสิ่งนี้กลับไปขายเศษเหล็ก
อย่างไรก็ดี หลังจากนำมันกลับบ้านนายเจืองก็ลืมเรื่องเศษเหล็กที่เขาเก็บในถ้ำไปเลย จนกระทั่งวันหนึ่งน้องชายวัย 7 ขวบได้ออกมาเล่นลากไปบนพื้น จนเผลอทำให้สนิมด้านนอกหลุดลอกออก เผยให้เห็นแกนด้านในที่ดูแข็งแรงมาก มีลักษณะเป็นขอเกี่ยวสีเขียวเข้ม รูปร่างดูเหมือนมังกรแกะสลักที่เรียบง่ายแต่ประณีตมาก
เมื่อสังเกตดูชัดๆ จึงเห็นว่ามีรูปร่างคล้ายมังกรจริงๆ มีส่วนหัว หาง และแผงคอที่ชัดเจนมาก แม้ว่าจะไม่มีเขา แขน ขา หรือกรงเล็บ แต่มังกรตัวนี้ก็ยังดูมีชีวิตชีวาและน่าดึงดูดมาก เมื่อเห็นดังนั้นเขาจึงตระหนักว่านี่ไม่ใช่วัตถุธรรมดาแน่ๆ และตัดสินใจไม่ขายเป็นเศษเหล็กอีกต่อไป แต่นำไปไว้ที่ศูนย์วัฒนธรรมแทน
ในเวลานั้น ผู้เชี่ยวชาญไม่ทราบว่าสิ่งของชิ้นนี้เป็นของยุคใดและมีมูลค่าเท่าใด รู้เพียงว่าต้องเป็นของที่เก่าแก่มากเท่านั้น กระทั่งต่อมาค้นพบว่านี่คือมังกรหยกรูปตัวซี ซึ่งถูกขนานนามว่า “มังกรหยกอันดับหนึ่งของจีน” เป็นของวัฒนธรรมหงซาน ซึ่งเป็นวัฒนธรรมยุคหินใหม่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของจีน มีอายุตั้งแต่ประมาณ 4,700 ปีก่อนคริสตกาล ถึง 2,900 ปีก่อนคริสตกาล
การค้นพบครั้งนี้ที่น่าสนใจอย่างยิ่ง มีส่วนสำคัญในการทำความเข้าใจวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ในยุคแรกเริ่มของจีน แม้หยกมังกรชิ้นนี้ไม่ได้ระบุราคาที่ชัดเจน แต่อาจกล่าวได้ว่าเป็นสมบัติล้ำค่า นายเจืองเองก็รู้สึกประหลาดใจเมื่อได้ทราบข้อเท็จจริงนี้ และในขณะเดียวกันก็รู้สึกโชคดีที่ไม่ทิ้ง “เศษเหล็ก” ไปเสียก่อน
ปัจจุบันมังกรหยกรูปตัวซีนี้ถูกจัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติจีน
